Toen een paar jaar geleden duidelijk werd dat de smartphone de markt voor navigatiekastjes zou bederven, ging TomTom op zoek naar nieuwe verdienmodellen. Die missie is niet geslaagd.
De cijfers over het vierde kwartaal van 2012 bevestigden een trend die al langer zichtbaar is bij navigatiespecialist TomTom. De verkopen van losse navigatiekastjes dalen gestaag, maar ook bij de levering van verkeerssoftware aan autofabrikanten heeft TomTom het zwaar.
De schuld ligt voor een deel zeker bij de consument die het in het belangrijke kerstkwartaal liet afweten. Als de consument al investeerde in elektronica, dan lag er een smartphone onder de kerstboom, geen kastje van TomTom.
Waarom ook? De meeste smartphones zijn uitgerust met een gps en navigatiesoftware die niet of amper onderdoet voor die van TomTom.
Die trend doet pijn omdat TomTom nog altijd meer dan de helft van de omzet uit de kastjes haalt. Maar veel zorgelijker voor beleggers is dat ook de andere bedrijfsonderdelen geen of nauwelijks omzetgroei laten zien.
Het leveren van diensten, denk aan 'realtime' verkeersinformatie aan bedrijven, leverde in het vierde kwartaal een marginaal plusje op. Maar losse navigatiekastjes en diensten voor consumenten, alsook de verkoop van navigatiesoftware aan de autoindustrie toonden allemaal krimp. En dat zijn nu net die activiteiten waar topman Harold Goddijn en zijn mede-bestuurders de afgelopen jaren hun hoop op hadden gevestigd.
TomTom: ingebouwde navigatie
TomTom heeft natuurlijk dubbel pech. Door de economische crisis koopt de consument niet alleen minder navigatiekastjes, hij stelt ook de aanschaf van een auto uit. Dat is een belangrijke verklaring voor de tegenvallende
omzetten van de 'automotive'-activiteiten. Het zou dus om een tijdelijk probleem kunnen gaan, maar volgens analist Jos Versteeg van Theodoor Gilissen is het eerder structureel .
"Er zit geen toekomst in ingebouwde autonavigatie." Het plan om in te zetten op software voor ingebouwde navigatiesystemen is een doodlopende weg, denkt de analist.
Ten eerste is de markt voor inbouwnavigatie volgens Versteeg nog steeds beperkt. De meeste auto's worden nog altijd zonder navigatie geleverd. Want waarom zou je betalen voor een peperduur systeem dat hetzelfde doet als je
smartphone?
Ten tweede blijkt het voor TomTom erg moeilijk om binnen te komen bij autofabrikanten. Volgens Versteeg komt dit door het conservatisme in de autoindustrie. Alles in een auto moet minstens tien jaar meegaan, dus wil men volgens Versteeg liefst oerdegelijke peperdure elektronica die zichzelf al heeft bewezen. "In die premium-auto's vind je dus vaak Blaupunkt apparatuur met achterhaalde software."
Ten derde is het de vraag of we straks nog wel een ingebouwd navigatiesysteem in onze auto willen. Veel logischer is het volgens Versteeg als je auto's uitrust met een touchscreen-schermpje waar je smartphone aan wordt gekoppeld. Toegegeven, de meeste autofabrikanten willen er, conservatief als ze zijn nog niet aan, "maar als je erover nadenkt, is het toch wel een logische ontwikkeling".
Verrijkte kaarten en realtime navigatie
En hoe staat het met die andere activiteit waar de toekomst van het bedrijf zou liggen, het verrijken van kaarten met informatie en actuele verkeersinformatie? Dat was een van de redenen voor de aankoop van 2,9 miljard euro van kaartenmaker TeleAtlas in 2007. De toekomst zat in het hebben van goede kaarten, verrijkt met goede actuele informatie.
Er is niets mis met de kaarten van het voormalige TeleAtlas of met de extra diensten die TomTom biedt. Het fiasco rond Apple's eigen kaartenapp afgelopen najaar was namelijk niet te wijten aan de door TomTom geleverde kaarten. Als die slecht waren geweest, zou het slecht navigeren zijn met een TomTom, en dat is het niet.
Het probleem is dat die verrijkte kaarten geen 'unique selling point' meer zijn. Kaarten hebben andere bedrijven ook, en veel informatie, zoals realtime verkeersinformatie, ligt in feite op straat. TomTom baseert de filemeldingen op geanonimiseerde gegevens van Vodafone - ze lokaliseren de miljoenen simkaarten van klanten. Dat is dus informatie die iedere telecomprovider kan verstrekken. Versteeg: "Ze leveren niets wat Google niet kan."
Apple, de laatste strohalm
TomTom heeft zijn best gedaan om zichzelf opnieuw uit te vinden, maar is twee doodlopende wegen ingeslagen. Gloort er dan geen sprankje hoop? Het bedrijf heeft een deal met Apple voor het leveren van kaarten, toch de
tweede smartphonemaker ter wereld.
Heel lucratief is die deal, waarvan de details in nevelen zijn gehuld, waarschijnlijk niet. Er is afgelopen jaar in ieder geval nergens een sprong in de omzet waar te nemen. Maar het is voor beleggers wel al maanden reden om te hopen en te speculeren op een overname door Apple. Apple's rivalen op dit gebied, Google's Android en Nokia en Microsoft beschikken over eigen kaartmateriaal.
Er zit logica in die redenering, maar omdat Apple al een deal met TomTom heeft die waarschijnlijk ook nog heel gunstig is, is de noodzaak beperkt. En als het ooit zover komt, dan zal Apple waarschijnlijk niet de hoofdprijs willen
betalen voor TomTom.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
